1984 – Τζωρτζ Όργουελ (George Orwell)

Share

1984 Τζορτζ Οργουελ

1984 – George Orwell

Το προφητικό μυθιστόρημα-σταθμό για την πολιτική σκέψη του 20ού αιώνα «1984» (Nineteen Eighty-Four) γράφτηκε από τον Τζωρτζ Όργουελ (1903–1950) το έτος 1948. Από αναριθμητισμό του έτους της συγγραφής προέρχεται και ο τίτλος «1984» του έργου. Το «1984» είναι το βιβλίο στο οποίο γράφτηκε για πρώτη φορά η ιστορική φράση «Big Brother is Watching you» (ο Μεγάλος Αδερφός σε παρακολουθεί). Ο Μεγάλος Αδελφός αποτελεί σήμερα έκφραση που υποδηλώνει καθεστώς παρακολούθησης.


Συγγραφή: Τζωρτζ Όργουελ
Αφήγηση: Iroukos Rocker
Μορφή: Audiobook

NINETEEN EIGHTY-FOUR “1984” Audiobook στα Ελληνικά:

Αυτό που καθιστά το 1984 μοναδικό, είναι ότι είναι διαρκώς μπροστά από την εποχή του και όχι απλώς επίκαιρο. Μετά από την έκδοσή του, ο τρόπος που αντιλαμβανόμστε τον κόσμο άλλαξε για πάντα. Γεννήθηκε ο όρος Οργουελικός για να περιγράψει συνθήκες κυβερνητικής παρέμβασης στην ζωή των πολιτών, καθεστώτα ανελευθερίας, διαρκούς παρακολούθησης, και συλλογής ιδιωτικών πληροφοριών, ελέγχου της σκέψης.

Ο Όργουελ έγραψε το «1984» έχοντας στο μυαλό του την εμπειρία του ναζισμού, αλλά συγχρόνως, ζώντας την ψυχροπολεμική εποχή, κάνει ευθεία αναφορά στο σταλινικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης το οποίο είχε καυτηριάσει και στο προηγούμενο βιβλίο του «Η φάρμα των ζώων». Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία ενός ανθρώπου, του Γουίνστον Σμιθ, στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας που βρίσκεται κάτω από ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς, στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Βαθιά μέσα του γνωρίζει πως δεν μπορεί να κάνει κάτι ουσιαστικό ώστε να αλλάξει τα πράγματα, δεν μπορεί όμως και να συμφιλιωθεί με την υπάρχουσα κατάσταση. Γνωρίζει πως δεν πρέπει να εμπιστευτεί κανέναν και είναι αναγκασμένος να καταπιέζει συνεχώς τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του, αφού το αντίθετο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του.

Το βιβλίο έχει μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη όπως επίσης και στο θέατρο.

Γράφει ο Πάτροκλος Χατζηαλεξάνδρου

Για να καταπιαστεί κάποιος με τα έργα του Όργουελ, πρέπει πρώτα να καταπιαστεί με τον άνθρωπο-Όργουελ, έπειτα με τον συγγραφέα-Όργουελ, αλλά και με τον ποιητή- Όργουελ, έτσι τελικά θα μπορέσει να πιάσει καλύτερα τα νήματα της διήγησής του, με μικρότερην απόσταση, από το καθένα ξεχωριστά. Γεννήθηκε 25 Ιουνίου 1903 στο Μοτιάρι της τότε Βρεττανοκρατούμενης Ινδίας, σαν Έρικ Άρθουρ Μπλαιρ (το Τζωρτζ Όργουελ ήταν το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο που υπέγραφε τα έργα του) και πέθανε κι αυτός πολύ νέος, από φυματίωση 21 Γενάρη 1950 στο Λονδίνο, στα 47 του χρόνια. Υπήρξε πάντα πολιτικοποιημένος, αρχικά στον κομμουνισμό κι αργότερα εναντιώθηκε και μάλιστα με σφοδρό τρόπο, αλλά παρέμεινε σε μια κατάσταση ιδεατά αριστερών τάσεων. Επίσης παρέμεινε ιδεαλιστής, ρομαντικά ιδεαλιστής στο βάθος και πολύ ευαίσθητος, όπως φανερώνουνε πτυχές των έργων του.

Το 1984, είναι ένα έργο επικών διαστάσεων, όπως και να το προσεγγίσει κανείς. Είναι ένα βαθύτατα ερωτικό βιβλίο, γιατί περιγράφει στα πλαϊνά του, έναν έρωτα καταδικασμένο σε θάνατο εν τη γενέσει του. Είναι ένα έντονα πολιτικοποιημένο βιβλίο, γιατί περιγράφει επακριβώς στο κύριο μέρος του, ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, -κάποιοι το παρομοίασαν με το τότε σοβιετικό κι όχι άδικα εκτιμώ καθώς είχε στοιχεία σχεδόν ακριβή κι εκ των έσω που συνάδουν με αυτό, αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, χρησιμοποιεί σχεδόν παρόμοιες τεχνικές ελέγχου, άρα πιάνει όλο το σύνολο, ακόμα και τις μεθόδους τις σημερινές, που είναι πιο…. ήπια ανιχνεύσιμες με γυμνό μάτι και σκοπό έχουν να ελέγξουνε τις μάζες των πληθυσμών. Είναι ένα προφητικό βιβλίο, γιατί πάρα πολλά απ’ αυτά που περιγράφει, έχουνε τελικά συμβεί κι άλλα που ακόμα δεν έχουν, ίσως έρχονται, μάλλον έρχονται στην πορεία. Τέλος, είναι ένα βιβλίο, που εξ αναπόδων, περιγράφει έναν ουτοπικό κόσμο που θα μπορούσε να υπάρξει αν κι εφόσον…

Ο Όργουελ ήξερε πως το τέλος του ήτανε κοντά, λόγω της νόσου που τον ταλαιπωρούσε κι είχε ταλαιπωρήσει στο παρελθόν με το ίδιο αποτέλεσμα κι άλλους συναδέλφους του. Όλοι ίσως μπορούν να καταλάβουν το πόσο μπορεί να επιδράσει αυτό στην αλλαγή τρόπου αντιμετώπισης κι αντίδρασης ενός πάσχοντος ατόμου, προ θανάτου. Κι αν όχι, είναι απαραίτητο να γίνει καλά αντιληπτό, γιατί ισχύει και μάλιστα σθεναρά. Αντιμετωπίζοντας λοιπόν το φάσμα του τέλους του, έγραψε το βιβλίο αυτό και καθώς παρέπεμπε σε μελλοντική χρονολογία, δεν του έδωσε διαστάσεις Επιστημονικής Φαντασίας, αλλά το έθεσε να συμβαίνει σχετικά κοντά στο χρόνο. Ο ένας λόγος υποσυνείδητα, ήτανε πως δεν τον ένοιαζε και τόσο να δει την προφητεία να πετυχαίνει ή όχι, ωστόσο κι αυτό το ‘βλεπε να ‘ρχεται, αλλά και δεν ήθελε να ζει όταν όντως συμβεί κάτι τέτοιο, κι ήξερε πως δεν θα τα κατάφερνε ως τότε. Ο κυριότερος λόγος όμως είναι πως το ‘βλεπε να ‘ρχεται και μάλιστα σε σχετικά σύντομο διάστημα, πράγμα που δυστυχώς επαληθεύτηκε, μερικώς νωριτέρα, μερικώς αργότερα και μάλλον μερικώς πιο μελλοντικά…

Λέγεται πως φωτογραφίζει το καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης του τότε και στη περιγραφή συμβολικά, έχουνε δίκιο εν μέρει. Αλλά αν ήταν μόνο να περιγράψει ένα καθεστώς μιας χώρας, θα το ‘στηνε σε μια χώρα φανταστική, όπου θα διαδραματίζονταν όλα τούτα και παραδίπλα θα υπήρχαν άλλες χώρες με τα δικά τους. Αντίθετα, έστησε τη πλοκή σε μια χώρα, που ωστόσο ήτανε μια παγκόσμια… χώρα, χωρίς σαφείς ενδείξεις πως υπήρχε άλλη, με άλλο καθεστώς κ.λπ. Δεν είχε λόγο να περιγράψει μια χώρα, αντίθετα ήθελε να περιγράψει τη κατάντια ενός κόσμου ολάκερου. Δεν ονομάτισε και δεν του ‘φταιξε το κομμουνιστικό κόμμα, ή το φασιστικό, ή οι φιλελεύθεροι, ή οι δημοκράτες ή ό,τι τέλος πάντων. Του ‘φταιγε πάντα το… υπερκομματικό εκείνο πράγμα που διέπει κάθε πολίτευμα κι αναγκάζει ή προτρέπει τους ανθρώπους να δρούνε κατ’ αυτό τον τρόπο κι αυτό δεν είναι άλλο από το Χρήμα και το Συμφέρον. Ειδάλλως δεν έχει καν νόημα. Γι’ αυτό και το πρόβλημα είναι παγκόσμιο κάτω από οποιοδήποτε καθεστώς, που ωστόσο επιχειρεί τον έλεγχο των μαζών. Εκεί πάνε λοιπόν όλα τα σημειούμενα πυρά, άλλωστε κι ένα περίστροφο, θανατηφόρο όπλο ναι, αλλά χωρίς άνθρωπο να το χειριστεί είναι το πιο άκακο πράγμα.

Λίγα λόγια για την υπόθεση του 1984:

Σ’ ένα δυστοπικό περιβάλλον ένας υπάλληλος έχει ένα κακό –βάσει καθεστώτος- ελάττωμα: σκέφτεται και σκέφτεται πολύ, ενώ του ‘χει παραγγελθεί το: Η Σκέψη Είναι Σκλαβιά, Μη Ρωτάς, Ηρέμησε. Επίσης σημειώνεται, πως σκέφτεται πολύ γιατί παρανομεί, και μάλιστα πολύ, καθώς διαβάζει βιβλία, πράγμα που επίσης έχει απαγορευτεί με φυλάκιση και βασανισμό. Τέλος έχει την ατυχία να ερωτευτεί, άλλο έν απαγορευμένο πράγμα στη Χώρα του 1984 με τις ίδιες συνέπειες, και το κάνει μυστικά κι αυτό. Τελικά συλλαμβάνεται προδίδει –την κοπέλλα, αλλά πρωτίστως όλη του την κοσμοθεωρία και τις πριν δράσεις του- κι έχοντας βασανιστεί κι υποστεί πλύση εγκεφάλου, τόσο καλή και γενική, φτάνει να δηλώσει πως αγαπά τον Μεγάλο Αδελφό –ο άρχων του καθεστώτος που κανείς δεν έχει ποτέ δει με τα μάτια του. Φτάνει να μισεί την κοπέλα, το διάβασμα και τη σκέψη.

Σαφής ο συμβολισμός. Η Ιστορία ξαναγράφεται κάθε φορά, καταπώς βολεύει την εκάστοτε περίσταση κι ανακοινώνεται, δεν καταγράφεται, για να μπορέσει να διορθωθεί μετά και να περαστεί ως νέα. Η δουλειά του είναι να διορθώνει τα προς διόρθωση κομμάτια, ώστε να αναγγέλλονται έπειτα από την Τηλεοθόνη, που υπάρχει σε κάθε σπιτικό κι είναι υποχρεωτικό να ‘ναι πάντα ανοιχτή και να τη βλέπει όλος ο κόσμος, με ποινή αν την κλείσει κάποιος ή δεν την κοιτάζει. Πρόκειται λοιπόν για όντως επικό βιβλίο και να ληφθεί υπ’ όψη σθεναρά πως ο Όργουελ ήτανε και ποιητής, -ίσως πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα.

Αν αναζητήσει κανείς συσχετισμούς με άλλα καλλιτεχνικά έργα, ο Κάφκα έρχεται πρώτος στο νου, με τη Δίκη του, που επίσης όντας ετοιμοθάνατος, έγραψε για τον καταδικασμένο Κ. υπάλληλο τραπέζης, με πολύπλοκες διαδικασίες. Άλλο μυθιστόρημα είναι και του Κουρτ Βόννεγκατ, το Σφαγείο Νο 5, όπου στο δυστοπικό του περιβάλλον απαγορεύονται επίσης τα βιβλία, μάλιστα έχει γίνει μαζική καύση τους κι όποιο άτομο διέσωσε κάποιο και το διαβάζει κρυφά ή το διακινεί, κινδυνεύει να συλληφθεί με την εσχάτη των ποινών στην άκρη. Το βιβλίο αυτό έχει γυριστεί και σε ταινία επίσης, με καλή ποιότητα αν κι είναι παλιότερο, -κοντά στο 1950.

Επίσης η κινηματογραφική ταινία V For Vendetta, έχει μεγάλη συνάφεια με το έργο αυτό. Κι εκεί ένα εγκατεστημένο ολοκληρωτικό καθεστώς ελέγχει πλήρως τους πολίτες του κι έρχεται ο Βι, να προσπαθήσει να θέσει τέρμα σε αυτό. Αλλά εκείνο που είναι κολασμένα καλό είναι το επίσης επικό Μπραζίλ, του σκηνοθέτη-πρώην μέλους των Μόντυ Πάιθονς, Τέρρυ Γκίλλιαμ. Αυτή η ταινία αντλεί έμπνευση ξεκάθαρα από το 1984 –έχει το παρόμοιο δυστοπικό περιβάλλον, έχει έναν έρωτα καταδικασμένο, όπως κ ο ίδιος ο ήρωάς της.

Το 1984, έχει απασχολήσει πάρα πολύ το κοινό, τους κριτικούς, τους μελετητές, τους αρθρογράφους, αλλά όλοι συμφωνούν πως πρόκειται για ένα θαυμάσιο και πολυδαίδαλο έργο ενός δεξιοτέχνη. Είναι επίσης ο συγγραφέας του άλλου κολοσσιαίου έργου, Η Φάρμα Των Ζώων! Επίσης έγραψε κι άλλα πεζά, αλλά και πολλά ποιήματα καθώς και μελέτες, άρθρα και δοκίμια, ωστόσο τα δυο έργα που αναφέρθηκαν είναι ίσως οι κορυφαίες του στιγμές.

Τα τελευταία του λόγια σε μια συνέντευξη που παραχώρησε λίγες μέρες πριν τον θάνατό του:


Κατηγορία: ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

Tags: , , , , , , , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *